rapport

Impactanalyse nachtmaatregelen Schiphol

Achtergrond

Nachtvluchten op Schiphol leiden tot overlast en slaapverstoring in de omgeving. Dat heeft negatieve effecten op het welzijn, de gezondheid, de leerprestaties en de productiviteit van omwonenden. Een nachtsluiting zal deze effecten tegengaan, maar kan tegelijkertijd nadelig uitwerken op de luchtvaartmaatschappijen, de luchthaven, diens gebruikers en werknemers.  

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) heeft een consortium van To70, Beelining en Decisio gevraagd om de positieve en negatieve effecten van drie verschillende varianten met een nachtsluiting in beeld te brengen:

I. Volledige nachtsluiting: geen starts en landingen tussen 23:00 – 7:00;

II. Gedeeltelijke nachtsluiting: geen starts tussen 0:00 – 6:00 en geen landingen tussen 0:00 – 5:00;

III. Gedeeltelijke nachtsluiting: geen starts en landingen tussen 0:20 – 5:20. In tegenstelling tot variant II mogen vluchten uit deze periode worden verplaatst naar de randen van de nacht.

Resultaten

Voor elke variant zijn de effecten in beeld gebracht op de operatie, de omgeving, luchtvaartmaatschappijen, luchthaven, werknemers, gebruikers, veiligheid en duurzaamheid. In het algemeen geldt dat de effecten van een volledige nachtsluiting (variant I) het grootst zijn. Een gedeeltelijke nachtsluiting (varianten II en III) leidt tot aanzienlijk kleinere effecten. Daarbij laten varianten II en III slechts kleine verschillen zien. De belangrijkste effecten worden hieronder samengevat.

  • Operatie: Nachtvluchten die door de sluiting niet meer kunnen worden uitgevoerd, zullen waarschijnlijk naar een ander moment op de dag worden verplaatst – aangezien de totale capaciteit gelijk blijft. Met name de randen van de dag zullen daardoor drukker worden. Door de extra drukte overdag zijn de niet-preferente banen (met name de Aalsmeerbaan en Zwanenburgbaan) vaker nodig dan nu het geval is;
  • Omgeving: Bij een volledige nachtsluiting (variant I) neemt het aantal ernstig gehinderden met 23% af. Er zijn dan geen slaapverstoorden meer door commercieel verkeer. Bij een gedeeltelijke nachtsluiting (varianten II en III) neemt het aantal ernstig gehinderden met 3-4% af en het aantal slaapverstoorden met 20-32%. De grootste afnames worden verwacht in de volgende regio’s: Haarlemmermeer, Amsterdam, Castricum en Teylingen. Aandachtspunt hierbij is dat slaapverstoring in de randen van de nacht kan toenemen;
  • Luchtvaartmaatschappijen: Door een nachtsluiting daalt de winstgevendheid van luchtvaartmaatschappijen die nachtvluchten uitvoeren op Schiphol. Enerzijds krijgen zij te maken met hogere kosten door een lagere productiviteit en minder efficiënte operatie. Anderzijds kunnen hun opbrengsten dalen, doordat lucratieve bestemmingen niet langer kunnen worden geopereerd. De effecten verschillen per maatschappij, afhankelijk van het aantal vluchten dat door de nachtsluiting wordt geraakt en de mogelijkheden die zij hebben om de betreffende vluchten te verplaatsen naar een ander moment (op de dag). Transavia – dat momenteel de meeste nachtvluchten uitvoert op Schiphol – wordt in alle varianten het hardst geraakt. Een volledige nachtsluiting (variant I) heeft daarnaast gevolgen voor de huboperatie van KLM, doordat het over minder transferpassagiers kan beschikken voor het vullen van de ochtendvluchten. Expressmaatschappijen – zoals FedEx en DHL – kunnen hun businessmodel bij een volledige nachtsluiting mogelijk niet meer rendabel uitvoeren op Schiphol. Bij een gedeeltelijke nachtsluiting (variant II en III) zijn de effecten op KLM’s huboperatie en op de expressmaatschappijen aanzienlijk kleiner;
  • Luchthaven: Schiphol kan bij een nachtsluiting extra inkomsten genereren uit terminalconcessies, doordat er meer mensen overdag vertrekken en aankomen. Daar staat tegenover dat de inkomsten uit parkeren en de verhuur van vrachtloodsen kunnen dalen. De arbeidskosten zullen waarschijnlijk afnemen, doordat de productiviteit stijgt en er minder (dure) nachtelijke arbeid nodig is;
  • Werknemers: Een nachtsluiting maakt het werk op Schiphol aantrekkelijker, doordat werknemers minder vaak nachtdiensten hoeven te draaien en roosters voorspelbaarder worden. De werkgelegenheid zal beperkt dalen door de hogere productiviteit en een daling van het aantal vrachtvluchten;
  • Gebruikers: Passagiers profiteren bij een nachtsluiting van aantrekkelijkere vliegtijden en lagere voor- en natransportkosten. Daar staat tegenover dat ticketprijzen en reistijden kunnen toenemen. Het laatste doet zich voor wanneer een toestel bij vertraging niet van Schiphol kan vertrekken of er mag landen door de nachtsluiting. Expediteurs en verladers krijgen te maken met hogere kosten in de vorm van (beperkt) hogere vrachttarieven en extra truckingkosten;
  • Veiligheid: De werkdruk voor verkeersleiders neemt bij een nachtsluiting toe doordat de pieken overdag langer aanhouden, er meer vliegtuigen in wachtgebieden verblijven en de uitwijk van vertraagde vluchten moet worden gecoördineerd;
  • Duurzaamheid: De effecten op het klimaat en de lokale luchtkwaliteit zijn beperkt aangezien het totale aantal vluchten niet wijzigt. De uitstoot kan zeer beperkt toenemen, doordat bij een nachtsluiting minder vaak glijvluchten kunnen worden uitgevoerd.

Methodiek

De effecten op de omgeving zijn gekwantificeerd door het aantal woningen, ernstig gehinderden en ernstig slaapverstoorden te bepalen binnen de Lden en Lnight geluidscontouren. Daarvoor is gebruik gemaakt van de SCM-tool, de dosis-effect relaties voor Schiphol uit 2002 en een woningbestand uit 2021. De effecten op de luchtvaartmaatschappijen, Schiphol, gebruikers en de veiligheid zijn kwalitatief bepaald op basis van desk research, interviews en eigen expertise. De duurzaamheidseffecten zijn gekwantificeerd middels de Regeling Milieu Informatie Schiphol (RMI).

De effecten op het vluchtnetwerk zijn in een aparte studie – door PA Consulting – bepaald. De netwerkeffecten blijken het grootst bij een volledige nachtsluiting (variant I), omdat daarbij de meeste vluchten worden geraakt. Bijkomend probleem is dat veel van de vluchten in de late nacht (tussen 5:00 – 7:00) niet naar een aangrenzend moment in de ochtend kunnen worden verplaatst vanwege capaciteitsgebrek. Dit is vooral een probleem voor Transavia, dat momenteel de meeste nachtvluchten uitvoert op Schiphol. Een volledige nachtsluiting heeft daarnaast negatieve gevolgen voor de hubfunctie van Schiphol, doordat KLM over minder transferpassagiers beschikt om de ochtendvluchten te vullen. Expressmaatschappijen zoals FedEx en DHL kunnen hun businessmodel bij een volledige nachtsluiting mogelijk niet meer rendabel uitvoeren op Schiphol.

Cover_Impactanalyse_nachtmaatregelen_Schiphol_January_2025

Colofon

Opdrachtgever: Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

In samenwerking met: Decisio, To70

Auteur(s): Desley Kemper, Rogier Lieshout, Sibren Vegter

Type: Onderzoeksrapport

Datum: Januari 2025

Bestanden

vragen over deze publicatie?

Contact

Als u vragen heeft over deze publicatie of over onze dienstverlening, neem dan geheel vrijblijvend contact op per e-mail of via het contactformulier.

Contactgegevens

info@beelining.nl

+31 (0)6 2823 7401

www.beelining.nl

KvK: 83803157

BTW: NL003875598 B18

ContactFormulier

andere recente

Publicaties

Onderzoek naar de effecten van een (gedeeltelijke) nachtsluiting op Schiphol.

Onderzoek naar de kosteneffectiviteit van hinderbeperkende maatregelen in het kader van de Balanced Approach procedure.

Beoordeling van veronderstelde gedragsreacties bij een sterkere differentiatie van de havengelden op Schiphol in het kader van de BA-procedure.