presentatie

Klimaateffecten in luchtvaart MKBA’s: de onzekerheden

Achtergrond

De effecten van luchtvaartbeleid op de Nederlandse samenleving worden doorgaans ingeschat met een Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse (MKBA). Op 23 mei 2025 organiseerde Airneth in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) een seminar over de onzekerheden in luchtvaart MKBA’s en hoe daarmee om te gaan. Beelining ging daarbij in op de onzekerheden omtrent klimaateffecten.

Resultaten

De klimaateffecten van luchtvaartbeleid kunnen niet exact worden vastgesteld. Er is sprake van drie typen onzekerheden die zich op verschillende momenten in de effectbepaling voordoen:

  • Toekomstonzekerheid: MKBA’s beschouwen doorgaans een periode van 50 tot 100 jaar. De toekomstige vraag naar luchtvaart, beschikbare luchthavencapaciteit, technologische ontwikkelingen en de opwarming van de aarde laten zich echter niet precies voorspellen. Toekomstonzekerheden worden in MKBA’s doorgaans ondervangen door de effecten door te rekenen voor verschillende toekomstscenario’s;
  • Beleidsonzekerheid: Het nationale en internationale beleid ten aanzien van de luchtvaart en het klimaat zijn eveneens onzeker. Een ambitieuzer internationaal klimaatbeleid leidt er bijvoorbeeld toe dat aanvullend nationaal beleid minder effectief wordt (en vice versa). Beleidsonzekerheden kunnen in beeld worden gebracht met gevoeligheidsanalyses;
  • Kennisonzekerheid: Tenslotte is sprake van verschillende kennisonzekerheden, simpelweg omdat bepaalde effecten op basis van bestaande modellen en kennis (nog) niet exact kunnen worden ingeschat. Kennisonzekerheden kunnen eveneens worden ondervangen middels gevoeligheidsanalyses.

De grootste (kennis)onzekerheid betreft het opwarmende effect van niet-CO2 componenten, met name die van contrails en stikstof (NOx). Dit komt doordat: (1) het opwarmende effect van niet-CO2 componenten nog vooral gebaseerd is op een beperkt aantal modellen en expert judgement, (2) bepaalde processen in de atmosfeer nog niet goed worden begrepen en (3) het opwarmende effect van de verschillende componenten afhankelijk is van meerdere factoren, waaronder levensduur, plaats, tijd en hoogte.

Vanwege deze onzekerheden wordt het opwarmende effect van niet-CO2 in MKBA’s voorlopig middels een opslagfactor afgeleid uit het effect van CO2. De bijdrage van niet-CO2 aan het totale klimaateffect van de luchtvaart zal in de toekomst waarschijnlijk afnemen. Regulering en technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat niet-CO2 componenten minder voorkomen. Dat zal vanwege de beperkte levensduur van niet-CO2 direct effect hebben op het beperken van de opwarming. Dit in tegenstelling tot CO2, dat zelfs honderden tot duizenden jaren na de uitstoot blijft bijdragen aan de opwarming. Wanneer de bijdrage van niet-CO2 aan het klimaateffect afneemt, dan zal de opslagfactor voor niet-CO2 in MKBA’s ook moeten afnemen in de tijd.

Methodiek

De analyse is gebaseerd op eigen expertise en bestudering van de relevante (wetenschappelijke) literatuur. De auteur heeft ruime ervaring met het opstellen van luchtvaart MKBA’s en was hoofdauteur van de Werkwijzer voor luchtvaartspecifieke MKBA’s.

Colofon

Opdrachtgever: Airneth / Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Auteur: Rogier Lieshout

Type: Presentatie

Datum: Mei 2025

Bestanden

vragen over deze publicatie?

Contact

Als u vragen heeft over deze publicatie of over onze dienstverlening, neem dan geheel vrijblijvend contact op per e-mail of via het contactformulier.

Contactgegevens

info@beelining.nl

+31 (0)6 2823 7401

www.beelining.nl

KvK: 83803157

BTW: NL003875598 B18

ContactFormulier

andere recente

Publicaties

Analyse van de resterende onzekerheden ten aanzien van klimaateffecten in luchtvaart MKBA’s.

Onderzoek naar de effecten van een (gedeeltelijke) nachtsluiting op Schiphol.

Onderzoek naar de kosteneffectiviteit van hinderbeperkende maatregelen in het kader van de Balanced Approach procedure.